Klimaatcrisis: van uitputting van uiterlijke hulpbronnen naar cultivering van innerlijke hulpbronnen.

Een zomer met extreme hitte, bosbranden, overstromingen. En het klimaatrapport 2021 van ICPP dat in augustus verscheen is alarmerend. Deze week is de klimaattop van Glasgow van start gegaan. Onlangs riep zelfs de paus op tot meer milieubewustzijn. Als we zo doorgaan wordt onze planeet onleefbaar, aldus de paus. Dit alarmerende nieuws raakt mij. En ik ben altijd al gevoelig geweest voor slecht nieuws. Kun je als mens eigenlijk nog wel een zinvol leven leiden als de aarde zo ziek is? Wat vraagt de klimaatcrisis van ons? Ik denk dat de klimaatcrisis vraagt dat we stoppen met de uitputting van uiterlijke hulpbronnen en omschakelen naar cultivering van innerlijke hulpbronnen.

Geschatte leestijd: 9 minuten

Klimaatcrisis en uitputting van uiterlijke hulpbronnen leidt wereldwijd tot klimaatdepressie

Inmiddels gaan er steeds meer stemmen op dat we zo niet door kunnen gaan. Zelfs de Raad van State van Nederland roept op tot maatregelen. Als ik al deze dreigende berichten lees begrijp ik niet hoe ons demissionaire kabinet maar door kan blijven gaan met kinderachtige ego spelletjes. In plaats van vanuit wijsheid tot een snelle formatie over te gaan. Wat mij betreft sturen we dit demissionaire kabinet met de hele Eerste en Tweede Kamer vandaag nog naar huis. Zonder hun dure wachtgeldregelingen natuurlijk. Met de vrijgekomen gelden kunnen we dan bomen gaan planten. Heel veel bomen.

Laten we de komende jaren zonder regering de milieuplannen van de Europese Commissie uitvoeren. Dan gaat Nederland misschien voorop lopen wat milieubeleid betreft. En bungelen we niet meer onderaan de EU lijst. Want op dit moment loopt Nederland alleen nog voorop wat uitstoot van broeigassen betreft.

Kortom: ik neig tot depressiviteit als ik het nieuws over de klimaatcrisis volg. Want mijn gedachten blijven maar doormalen. En mijn lichaam voelt zwaar en gespannen aan als ik dit doe. Maar ik ben niet de enige die hier last van heeft. Volgens een onderzoek hebben honderden miljoenen mensen last van mentale problemen als gevolg van de klimaatcrisis. Dat is heel veel. Er is zelfs een woord voor: klimaatdepressie.

Klimaatcrisis, uitputting van uiterlijke hulpmiddelen en hulpeloosheid

Een recent nieuwsbericht noemde de situatie rond de klimaatcrisis “hopeloos”. En hopeloosheid leidt tot gevoelens van hulpeloosheid. Dat merk ik bij mezelf ook. Want ik ben een onderdeel van deze consumptiemaatschappij die door wetenschappers “failliet” is verklaard. Ik heb nog steeds een auto. Ook reis ik graag. En ik houd van een glaasje wijn.

Wat het nog erger maakt: mijn inspanningen om de aarde te redden maken voor de planeet geen moer uit. Mijn bijdrage is immers te klein om het verschil te maken. Dit gevoel van machteloosheid noemt de wetenschap “aangeleerde hulpeloosheid”. Deze treedt op wanneer je regelmatig een stressvolle gebeurtenis ervaart. Dan ga je geloven dat je niet in staat bent de situatie te veranderen. Dit geloof verankert zich in je brein. Met als triest gevolg dat je de mogelijkheden tot verandering niet meer ziet als ze zich aandienen.

Met betrekking tot de klimaatcrisis is deze aangeleerde hulpeloosheid een groot gevaar. Wetenschappers wijzen erop dat veel mensen totaal ontmoedigd raken door alle doemscenario’s. En dus niets meer doen. Met als gevolg dat je de mogelijkheden niet meer ziet die schuilen in de omschakeling van uitputting van uiterlijke hulpbronnen naar cultivering van innerlijke hulpbronnen.

Klimaatcrisis en de overlevingsstand van het brein

De berichten over de klimaatcrisis maken ons niet vrolijk. Ben jij geïnteresseerd in persoonlijke groei en persoonlijk leiderschap? Dan is het belangrijk dat je beseft hoe je brein werkt. Want als je iets ervaart wat niet aangenaam is, gaat je brein automatisch over naar de overlevingsstand. Een artikel van de BBC laat mooi het verband zien tussen de overlevingsstand van het brein en ons onvermogen actie te ondernemen om het tij te keren.

De overlevingsstand is voor onze evolutie van grote waarde geweest. Want het hielp je te overleven als een sabeltandtijger op je afstormde terwijl jij in je grot een dutje aan het doen was. Deze overlevingsstand is snel. Het kent maar drie knoppen: vechten, vluchten, vriezen. En de overlevingsstand reflecteert en overweegt niet. Reflectie zou immers betekenen dat je lunch wordt voor de sabeltandtijger. Ik noem dit deel van ons brein vaak het ” reptielenbrein”.

Helaas kunnen we de meeste moderne problemen niet meer oplossen met de overlevingsstand van het brein. Dat geldt ook voor de klimaatcrisis. Hiervoor hebben we het meer reflectieve deel van ons brein nodig. Maar het probleem is dat het reflectieve deel wordt uitgeschakeld wanneer de knop van de overlevingsstand is ingedrukt.

De prijs die je voor de overlevingsstand betaalt

Als je in de overlevingsstand staat kun je geen waardering meer opbrengen voor je leven en je omgeving. Je denkt dat je altijd maar meer nodig hebt om voldoening te ervaren. Hiervoor betalen jij en de planeet een hoge prijs. Jij betaalt die prijs omdat je steeds maar meer moet verdienen en meer moet hebben om de overlevingsstand van je brein tevreden te stellen. Eigenlijk ben je de slaaf van het overlevingsbrein. Je staat namelijk niet meer aan het roer van je leven. Want je laat je meevoeren door onbewuste impulsen. Daar vaart de reclame industrie wel bij. Maar ook de planeet betaalt een hoge prijs. Dit maakt de klimaatcrisis ons wel duidelijk.

Klimaatcrisis en afhankelijkheid van uiterlijke hulpbronnen

Sinds de opkomst van de industriële revolutie hebben we onze pijlen gericht op materiële welvaart en technologische vooruitgang. Dit heeft natuurlijk zijn waarde. Want het heeft ons leven in veel opzichten aangenamer en makkelijker gemaakt. Maar de klimaatcrisis geeft ons een duidelijke waarschuwing. De aarde is ziek, onze hulpbronnen zijn uitgeput. Dus kunnen we zo niet door blijven gaan. Onze afhankelijkheid van uiterlijke hulpbronnen zal moeten veranderen. En we zullen anders met deze hulpbronnen moeten omgaan.

Behalve natuurlijke hulpbronnen zoals olie en gas zijn er ook andere uiterlijke hulpbronnen waar we afhankelijk van kunnen zijn. Zoals de zucht naar erkenning, rijkdom, roem. Ik las in een artikel van Milieudefensie dat niet de overbevolking, maar de te grote begeerte van een klein deel van de mensheid het probleem is.

Onderzoek heeft uitgewezen dat rijkdom op zichzelf niet gelukkig maakt. Ik schreef hier al over in mijn blog “wat is geluk?” En kijk eens naar miljonairs en sterren. Want zij plegen regelmatig zelfmoord. Dit ondanks hun rijkdom en roem. Bovendien schijnen mensen in rijke landen schijnen vaker zelfmoord te plegen dan mensen in arme landen. Dus roem, rijkdom en welvaart alleen leiden niet tot voldoening en geluk. Velen worden er zelfs extra ongelukkig van.

En uiteindelijk worden we allemaal ongelukkig als het klimaat het begeeft. De weg uit de klimaatcrisis is te stoppen met het uitputten van de uiterlijke hulpbronnen en om te schakelen naar cultivering van je innerlijke hulpbronnen.

Van uitputting van uiterlijke hulpbronnen naar cultivering van innerlijke hulpbronnen

Terwijl ik deze blog schrijf observeer ik mijn gedachten. Ze zijn zwaar en draaien in kringetjes rond. Mijn lichaam voelt zwaar en een knoop in mijn maag doet van zich spreken. Terwijl ik stilsta bij wat ik voel, merk ik dat ik mijn leven als kostbaar beschouw. En ik denk aan de bossen, de vogels en de mensen waar ik zo veel van houd.

Vanuit de diepte stijgt het besef op dat ik de verantwoordelijkheid voor mijn leven ten volle wil dragen. Ook tijdens de klimaatcrisis. En ik wil niet dat mijn brein in de overlevingsstand en de aangeleerde modus van hulpeloosheid blijft steken. Als ik me dit realiseer worden mijn gedachten helderder. En ik voel meer leven in mijn lichaam.

Zo ben ik vanzelf overgeschakeld van uiterlijke naar innerlijke hulpbronnen. Want ik spreek mijn kracht en mijn verlangen naar persoonlijk leiderschap aan. Nu kan het met niet meer schelen of mijn bijdrage wel of niet klein is. Als ik me maar verbind met wat belangrijk voor mij is. Daar horen ook de natuur en de behoefte aan duurzaamheid bij.

En ik besef dat mijn negatieve gedachten en stemmingen over de klimaatcrisis het klimaat zeker niet gaan helpen. Wat kan ik dan wel doen?

Vanuit de kracht van persoonlijk leiderschap zie ik opeens toch weer mogelijkheden. Ik besluit een donatie aan Milieudefensie te doen. En me op te geven voor het vrijwilligersproject “wilde bij” op de Veluwe. Daarnaast zie ik aan mijn eigen reacties hoe belangrijk het is om je innerlijke hulpbronnen te blijven cultiveren. Hopelijk helpt de klimaatcrisis ons om te stoppen met de uitputting van uiterlijk hulpbronnen en om te schakelen naar de cultivering van onze innerlijke hulpbronnen.

Wat zijn innerlijke hulpbronnen?

Ik denk dat de klimaatcrisis nauw verband houdt met de mindset van waaruit we de wereld tegemoet treden. Want de klimaatcrisis vraagt van ons dat we stoppen met het uitputten van uiterlijke hulpbronnen en meer aandacht gaan geven aan de cultivering van innerlijke hulpbronnen.

We hebben allemaal innerlijke hulpbronnen tot onze beschikking. We zijn ermee geboren. Maar we zijn zo druk bezig met het uitputten van de uiterlijke hulpbronnen dat we vergeten dat de belangrijkste hulpbronnen al in ons zitten. Persoonlijk leiderschap betekent dat je je innerlijke hulpbronnen cultiveert.

Innerlijke hulpbronnen zijn geen zweverige concepten. Integendeel. Zij zorgen ervoor dat je de onvermijdelijke uitdagingen van het leven vanuit psychische gezondheid tegemoet kunt treden. Voorbeelden van innerlijke hulpbronnen zijn:

• veerkracht
• realistisch optimisme
• dankbaarheid
• vreugde
• innerlijke voldoening
• kracht van binnenuit
• creativiteit
• vertrouwen

Klimaatcrisis: drie redenen om je innerlijke hulpbronnen te cultiveren

In de eerste plaats wil ons reptielenbrein niet dat we ons bezig houden met onze innerlijke hulpbronnen. Want het zou je vermogen overal sabeltand tijgers te zien kunnen aantasten. Volgens je reptielenbrein vormen innerlijke hulpbronnen een gevaar voor je kansen op overleving. Je brein is dus vanuit zichzelf niet geneigd deze hulpbronnen te cultiveren. Als je meer vanuit deze bronnen wilt leven is het belangrijk je te oefenen hierin. Dan train je je brein en ook je innerlijke klimaat.

De tweede reden is dat je vanuit de overlevingsstand geen creatieve oplossingen kunt vinden voor de klimaatcrisis buiten jezelf of in jezelf. Want de overlevingsstand laat geen ruimte voor reflectie.

Tot slot de derde reden om je innerlijke hulpbronnen te cultiveren: je wordt minder afhankelijk van uiterlijke hulpbronnen. Je weet dat voldoening, dankbaarheid, vreugde al in je zitten. En dat het niet nodig is steeds maar meer te blijven najagen. Daarmee help je de klimaatcrisis. Want je stelt minder eisen aan het leven. Je ervaart namelijk meer voldoening met minder. De cultivering van innerlijke hulpbronnen kan je een gevoel van rust en vrede geven die dieper gaat dan materiële welvaart. En dat is wat ik ieder mens en de aarde gun.

Klimaatcrisis: balans tussen uiterlijke en innerlijke hulpbronnen

Ik denk weer aan de miljonairs die zelfmoord plegen. Wat ontbrak er bij deze miljonairs? Ze beleefden grote materiële welvaart. Maar ze hadden geen toegang tot hun innerlijke hulpbronnen meer. Dus waren ze ongelukkig en konden ze geen voldoening ervaren. Kennelijk heb je weinig aan uiterlijke hulpbronnen als je je innerlijke hulpbronnen verwaarloost.

Natuurlijk hebben we allemaal uiterlijke hulpbronnen nodig. Zonder voedsel, onderdak en warmte kunnen we niet leven. Wat mij betreft gaat het om de balans tussen die twee. Deze balans was zoek bij de ongelukkige miljonairs. Als steeds meer mensen deze balans gaan waarderen dan zullen steeds meer mensen meer voldoening ervaren met minder. En dat is goed nieuws. Voor de planeet en voor jou. Dus laten we de klimaatcrisis zien als een kans om over te schakelen van uitputting van uiterlijke hulpbronnen naar cultivering van innerlijke hulpbronnen.

Nieuwsgierig naar jouw innerlijke hulpbronnen?

In mijn volgende blog ga ik in op hoe je jouw innerlijke hulpbronnen kunt ontdekken en cultiveren. Zodat de klimaatcrisis jou de drive geeft om in jouw persoonlijke leven om te schakelen van uitputting van uiterlijke hulpbronnen naar cultivering van innerlijke hulpbronnen.

Geschatte leestijd: 9 minuten